Η Μονή Γωνιάς (ή Παναγίας Οδηγήτριας) στο Κολυμπάρι, είναι το πιο γνωστό μοναστήρι στα βορειοδυτικά του νομού Χανίων. Είναι χτισμένη λίγο έξω από το χωριό Κολυμπάρι, σε απόσταση μικρότερη του ενός χιλιομέτρου, αμέσως μετά το λιμανάκι του χωριού.
Η ονομασία Μονή Γωνιάς προήλθε από την εξαιρετική της θέση.
Το άλλο όνομά της, Μονή Παναγίας Οδηγήτριας, προήλθε από την ιστορία που αφορά τον πρώτο κτήτορα του μοναστηριού, τον μοναχό Βλάσιο από την Κύπρο, που την ξανάχτισε τον 17ο αιώνα στη σημερινή της θέση. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτός οδηγήθηκε στη νέα τοποθεσία του μοναστηριού από την Παναγία.
Μονή Γωνιάς (Παναγίας Οδηγήτριας): Ένα πολύ γνωστό μοναστήρι στο Κολυμπάρι, με εξαιρετική αρχιτεκτονική και ένα υπέροχο εκκλησιαστικό μουσείο.
Η αρχιτεκτονική της μονής είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Ακολουθεί τον Ενετικό ρυθμό με νάρθηκα και θόλο, και με μερικά μικρότερα παρεκκλήσια γύρω από το μοναστήρι. Εξωτερικά μοιάζει με μικρό φρούριο και κατασκευάστηκε με αυτόν τον τρόπο για να προστατεύεται από τις πειρατικές επιδρομές.
Η θέση της μονής είναι επίσης εξαιρετική: Βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου στα νότια της γραφικής χερσονήσου Ροδωπού, με πανοραμική θέα από ψηλά προς τον υπέροχο κόλπο των Χανίων. Δίπλα της χτίστηκε πρόσφατα ένα πολύ γνωστό θρησκευτικό ίδρυμα: η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης.
Μέσα στο μοναστήρι βρίσκεται το ιδιαίτερα αξιόλογο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μονής Γωνιάς. Αν σας ενδιαφέρει η θρησκευτική ιστορία, οφείλετε στον εαυτό σας να δείτε αυτό το μουσείο. Έχει εικόνες εξαιρετικής καλλιτεχνικής αξίας από τον 14ο αιώνα και μετά, οι οποίες έγιναν από διάσημους αγιογράφους της εποχής. Έχει επίσης δύο παλιούς μοναστικούς κώδικες που περιγράφουν με λεπτομέρειες την ιστορία της μονής, καθώς και χειρόγραφα και ιερά σκεύη αιώνων. Στο μουσείο θα βρείτε επίσης και μια ενδιαφέρουσα έκθεση με άμφια.
Όπως συμβαίνει εδώ και αιώνες, έτσι και σήμερα, η Μονή Γωνιάς διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην θρησκευτική και την κοινωνική ζωή του τόπου. Οι μοναχοί της εξυπηρετούν τις θρησκευτικές και πνευματικές ανάγκες σε πολλά χωριά, προσφέρουν εθελοντική εργασία σε φιλανθρωπικά ιδρύματα της τοπικής Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου, και διδάσκουν σε τοπικά σχολεία.
Επίσης, τα τελευταία χρόνια το μοναστήρι έχει αφιερώσει σημαντικά τεμάχια γης για την ανάπτυξη εγκαταστάσεων στην περιοχή του Κολυμπαρίου, όπως το Γυμνάσιο, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός, η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών, το Κέντρο Αγροτικής Ανάπτυξης, το Εκκλησιαστικό Οικοτροφείο, το Στάδιο, το Επαρχιακό Δικαστήριο κλπ. Και ίσως το πιο σημαντικό, η μονή προσέφερε ένα εξαιρετικό κομμάτι γης δίπλα της, για την ίδρυση της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης.
Το αρχικό μοναστήρι χτίστηκε από ερημίτες τον 9ο αιώνα πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού της Αρτέμιδος Βριτόμαρτις (Δίκτυννα) στις Μένιες, στα βόρεια της χερσονήσου Ροδωπού. Αρχικά ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Λόγω των συχνών πειρατικών επιδρομών στην περιοχή, όμως, το μοναστήρι ξαναχτίστηκε στη σημερινή του θέση τον 17ο αιώνα, όταν και ιδρύθηκε από τον μοναχό Βλάσιο το 1618. Αργότερα, το έργο του συνέχισε ο μοναχός Βενέδικτος Τζαγκαρόλος.
Κατά την εποχή της Οθωμανικής κατοχής της Κρήτης, η Μονή Γωνιάς ήταν ουσιαστικά ένα μικρό απομακρυσμένο φρούριο, και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούνταν συχνά από Κρητικούς επαναστάτες που είχαν την στήριξη των μοναχών. Περιττό να πούμε ότι οι Οθωμανοί δεν είχαν κανένα πρόβλημα να βομβαρδίσουν και να καταστρέψουν τμήματα της μονής, το οποίο και έκαναν αρκετές φορές από τον 17ο μέχρι τον 19ο αιώνα. Ως απομεινάρι του ταραχώδους παρελθόντος του μοναστηριού, υπάρχει ακόμα μια μπάλα κανονιού σφηνωμένη σε έναν τοίχο της μονής, από βομβαρδισμό που έγινε κατά την Οθωμανική περίοδο.
Η τελευταία φορά που το μοναστήρι βομβαρδίστηκε και εν μέρει καταστράφηκε, ήταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από τους Γερμανούς, καθώς ήταν προγεφύρωμα της τοπικής αντίστασης. Αλλά κάθε φορά μέσα στους αιώνες, τα τμήματα της μονής που καταστρέφονταν, σύντομα ανοικοδομούνταν και πάλι.
Η Μονή Γωνιάς συμμετείχε ενεργά σε σημαντικά γεγονότα που διαμόρφωσαν την ιστορία της Κρήτης. Το 1897 αποβιβάστηκαν 1.500 άντρες στην παραλία μπροστά από το μοναστήρι, ξεκινώντας την τελευταία σημαντική Κρητική επανάσταση πριν την ανεξαρτησία της Κρήτης το 1898. Επίσης, κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι μοναχοί της φυλακίστηκαν από τις ναζιστικές γερμανικές δυνάμεις, καθώς είχαν παράσχει καταφύγιο σε συμμαχικές Αγγλικές δυνάμεις.
Η Μονή Γωνιάς (ή Παναγίας Οδηγήτριας) στο Κολυμπάρι, είναι κάτι περισσότερο από ένας τόπος λατρείας και μοναχισμού. Είναι ζωντανός μάρτυρας της πλούσιας ιστορίας των Χανίων και της Κρήτης μέσα στους αιώνες.
Αν επίσης λάβουμε υπόψη ότι αυτή είναι και εύκολα προσβάσιμη, καθώς βρίσκεται λίγο έξω από το όμορφο χωριό Κολυμπάρι, μια επίσκεψη στην εξαιρετική Μονή Γωνιάς και το εκκλησιαστικό μουσείο της είναι μια υπέροχη εμπειρία, που θα σας προσφέρει πολλά κατά τη διάρκεια των διακοπών σας στα Χανιά.
